دانشکده بهداشت

پیش بینی می شــود در ســال 2035 میزان بروز ســرطان کولورکتـال بـه حـدود 2/4 میلیون مورد برســـد و منجر بـه مرگ 1/3 میلیون نفر در سـراسـر جهان شود (1). در ایران سرطان کولورکتال سومین سرطان رایج در میان مردان و چهارمین سرطان رایج در میان زنان است. میزان شیوع، بروز و مرگ ناشی از سرطان کولورکتال در ایران به دلیل تغییر در سبک زندگی (از جمله رژیم غذایی ناسالم و کاهش فعالیت بدنی) و همچنین به دلیل مشارکت پایین مردم در برنامه های غربالگری رو به افزایش است (2).

با توجه به آمار تکان دهنده شیوع و مرگ ناشی از سرطان کولورکتال، پیشگیری ثانویه از این بیماری به اندازه پیشگیری اولیه (مثل داشتن سبک زندگی سالم)، دارای اهمیت است (3،1). با پیشگیری ثانویه که در حقیقت همان تشخیص زودرس با استفاده از تست های غربالگری می باشد، می توان نسبت به درمان سریع و جلوگیری از پیشرفت سرطان اقدامات لازم را انجام داد (3،1). از میان آزمایش های غربالگری سرطان کولورکتال، تست فیت (آزمایش تشخیص خون مخفی در مدفوع به روش ایمونوشیمی) به دلیل سهولت انجام و همچنین به لحاظ هزینه پایین بر روش های دیگر اولویت دارد (6-4). بر همین اساس برنامه غربالگری سرطان کولورکتال در ایران برای افراد 50 تا 69 سال با استفاده از این روش انجام می شود (7)، به طوری که این افراد سالانه یک بار باید تست فیت را انجام دهند و درصورتی که نتیجه تست مثبت باشد، جهت انجام تست های تکمیلی از جمله کولونوسکوپی ارجاع داده می شوند (9،8).

 علی رغم تأثیر برنامه های غربالگری در تشخیص مراحل اولیه و قابل درمان سرطان، متأسفانه شمار زیادی از افراد در معرض خطر در برنامه های غربالگری شرکت نمی کنند (12،11). بنابراین شناسایی عوامل مهم تاثیرگذار بر قصد انجام غربالگری سرطان کولورکتال در میان افراد در معرض خطر متوسط، این فرصت و توانایی را در اختیار سیاست گذاران و مجریان عرصه سلامت قرار خواهد داد تا مداخلات مختلف از جمله مداخلات آموزشی را مطابق با نیاز این گروه طراحی و اجرا کنند و به این ترتیب گامی در جهت ارتقای شاخص غربالگری سرطان کولورکتال برداند.

دکتر مینا ماهری، دکترای آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

عضو هیات علمی گروه بهداشت عمومی

منابع

1. Jafarabadi Z, Abolhasani F, Lotfi MH, Fallahzadeh H. The Burden of Colorectal Cancer in Yazd Province in 2016. Iranian Journal of Epidemiology. 2022;18(2):116-126.

2. Rafiemanesh H, Pakzad R, Abedi M, Kor Y, Moludi J, Towhidi F, et al. Colorectal cancer in Iran: Epidemiology and morphology trends. EXCLI journal. 2016;15:738-744.

3. Gonzalez SJ, Mejia de Grubb MC, Levine RS. Primary and secondary prevention of colorectal cancer: An evidence-based review. Family Medicine and Community Health. 2017;5(1):78-84.

4. Sarakarn XP, Promthet S, Vatanasapt P, Tipsunthonsak N, Jenwitheesuk K, Maneenin N, et al. Preliminary results: colorectal cancer screening using Fecal Immunochemical Test (FIT) in a Thai population aged 45-74 years: a population-based randomized controlled trial. Asian Pacific journal of cancer prevention. 2017;18(10):2883-2889.

5. Song LL, Li YM. Current noninvasive tests for colorectal cancer screening: An overview of colorectal cancer screening tests. World Journal of Gastroenterology. 2016;8(11):793-800.

6. Knapp GC, Alatise O, Olopade B, Samson M, Olasehinde O, Wuraola F, et al. Feasibility and performance of the fecal immunochemical test (FIT) for average-risk colorectal cancer screening in Nigeria. PLoS One. 2021;16(1):1-13.

7. Bénard F, Barkun AN, Martel M, von Renteln D. Systematic review of colorectal cancer screening guidelines for average-risk adults: Summarizing the current global recommendations. World Journal of Gastroenterology. 2018;24(1):124-138.

8. Salimzadeh H, Bishehsari F, Sauvaget C, Amani M, Hamzehloo G, Nikfarjam A, et al. Feasibility of colon cancer screening by fecal immunochemical test in Iran. Archives of Iranian medicine. 2017;20(12):726-733.

9. Thélin C, Sikka S. Epidemiology of colorectal cancer—Incidence, lifetime risk factors statistics and temporal trends. Screening for colorectal Cancer with colonoscopy. London: IntechOpen Limited. 2015:61-77.

11. Ramazani AA, Norozi E, AmirabadiZadeh H, Ehteshampour AR, Salehiniya H. Predictors of Colorectal Cancer Screening Participation in Southern Khorasan (Iran). Journal of gastrointestinal cancer. 2021;52(1):187-191.

12. Besharati F, Karimi-Shahanjarini A, Hazavehei SM, Bashirian S, Bagheri F, Faradmal J. Development of a colorectal cancer screening intervention for Iranian adults: Appling intervention mapping. Asian Pacific journal of cancer prevention. 2017;18(8):2193-2199.